Hội Nhà báo tỉnh Tuyên Quang sẽ lần lượt đăng tải tham luận của các diễn giả trên trang web của Hội.

Tham luận tại hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Oanh, Trưởng Khoa Quan hệ quốc tế, Học viện Báo chí Tuyên truyền khẳng định, sự ra đời của ChatGPT đã cho ra đời phương pháp truyền thông mới. Tuy nhiên nó không thể thay thế con người, các nhà báo trong việc sáng tạo ra các tác phẩm báo chí để đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng trong hiện tại và cả tương lai. Bởi ChatGPT không thể thay thế được những thao tác nghề nghiệp. Nhà báo mới là người tạo ra dữ liệu, phản ánh chân thực cuộc sống. Do đó, để tận dụng những cơ hội do ChatGPT tạo ra, nhà báo cần trau dồi kiến thức, các kỹ năng chuyên môn, tận dụng tối đa công nghệ.

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÔNG NGHỆ TRUYỀN THÔNG

VÀ NHỮNG CƠ HỘI, THÁCH THỨC ĐỐI VỚI NGHỀ BÁO

PGS,TS Nguyễn Ngọc Oanh

Trưởng khoa Quan hệ Quốc tế, Học viện Báo chí Tuyên truyền

Đặt vấn đề

Trong lịch sử phát triển của công nghệ truyền thông, đây không phải là lần đầu tiên đặt ra vấn đề cơ hội và những thách thức khi công nghệ làm thay đổi nghề nghiệp của nhà báo.

Chúng ta còn nhớ thời làm báo in typo, ảnh kẽm, làm truyền hình Analog đã được thay thế bằng in opset và kỹ thuật số như thế nào. Mừng là những thế hệ nhà báo vẫn tiếp cận được và sử dụng công nghệ trong nghề nghiệp để hoàn thành các nhiệm vụ chính trị của nhà báo và cơ quan báo chí.

Có thể tự hảo rằng, ngày nay, nhà báo Việt Nam đã nhanh chóng tiếp thu công nghệ và sử dụng thành thạo trong nghề nghiệp.

Hôm nay, chúng ta hội thảo để nói về một công nghệ mới vượt trội do trí tuệ nhân tạo mang lại có ảnh hưởng gì đến nghề báo? Nó cho ta cơ hội và thách thức gì? Đó là câu chuyện về ChatGPT.

Thực trạng của vấn đề về ChatGPT với nhà báo, nghề báo

ChatGPT là một mô hình ngôn ngữ lớn được huấn luyện bởi OpenAI. Nó sử dụng thuật toán Deep Learning để tự động học và hiểu ngôn ngữ tự nhiên của con người thông qua việc xử lý văn bản đầu vào.

Mô hình ChatGPT được huấn luyện trên một lượng lớn dữ liệu ngôn ngữ và có khả năng tạo ra các câu trả lời tự động cho các câu hỏi hoặc nhắn tin từ người dùng. Nó có thể xử lý và trả lời các câu hỏi phức tạp trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ khoa học, kinh doanh, tài chính cho đến thể thao, giải trí và văn hóa.

Tuy nhiên, cũng như các mô hình học sâu khác, ChatGPT cũng có những giới hạn. Nó chỉ có thể đưa ra câu trả lời dựa trên những thông tin nó đã học được từ dữ liệu huấn luyện của nó và không thể tự tạo ra kiến thức mới hoặc suy nghĩ độc lập như con người.

Hiện nay, ChatGPT đã được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng như chatbot tự động phản hồi khách hàng, hỗ trợ tư vấn khách hàng, phân tích ngôn ngữ tự động và các ứng dụng trí tuệ nhân tạo khác.

Ở Việt Nam có thể dùng bản miễn phí và trả tiền 20 đô la Mỹ một tháng. Bản miễn phí của ChatGPT có thể hữu ích cho các nhu cầu sử dụng cơ bản nhưng có hạn chế về tính năng và khả năng của nó. Trả tiền để sử dụng phiên bản trả phí của ChatGPT có thể cung cấp cho bạn nhiều tính năng và ưu điểm hơn như: Khả năng sử dụng với tần suất cao hơn: Phiên bản miễn phí của ChatGPT có giới hạn về số lượng yêu cầu và tần suất sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định. Khi bạn trả tiền để sử dụng phiên bản trả phí, bạn có thể sử dụng ChatGPT với tần suất cao hơn và không bị giới hạn số lượng yêu cầu. Tính năng mở rộng: Phiên bản trả phí của ChatGPT cung cấp nhiều tính năng và khả năng hơn so với phiên bản miễn phí, chẳng hạn như khả năng tùy chỉnh, tạo mô hình riêng và cải thiện chất lượng dự đoán. Hỗ trợ khách hàng tốt hơn: Khi bạn trả tiền để sử dụng phiên bản trả phí của ChatGPT, bạn có thể nhận được hỗ trợ khách hàng tốt hơn và nhanh chóng hơn. Bảo mật và bảo vệ dữ liệu: Phiên bản trả phí của ChatGPT cung cấp các tính năng bảo mật và bảo vệ dữ liệu tốt hơn, giúp bảo vệ thông tin của bạn khỏi các mối đe dọa an ninh.

Một vài thử nghiệm bước đầu khi dùng ChatGPT cho nghiên cứu này đã cho thấy:

Nó thực sự là cơ hội cho nhà báo nâng cao kiến thức và kỹ năng trong sáng tạo tác phẩm và sản xuất các loại hình sản phẩm báo chí truyền thông

Nó thực sự thách thức các nhà báo trước những hiểu biết và đòi hỏi sự đáp ứng phương pháp tiếp cận thông tin của một người làm báo hiện đại trong bối cảnh trí thông minh nhân tạo này đang làm được những công việc mà nhà báo vẫn thường làm.

Tuy nhiên, điều khẳng định là: Nó không thể thay thế con người, thay thế các nhà báo trong những vấn đề then chốt nhất của nghề nghiệp khi đáp ứng các yêu cầu của nhiệm vụ báo chí và nhu cầu của công chúng hiện nay và trong tương lai.

Nhà báo cần làm gì để sử dung có hiệu quả ChatGPT trong nghề nghiệp?

Trước hết, nếu bạn là một nhà báo, ChatGPT có thể hỗ trợ bạn trong việc thu thập thông tin và phân tích dữ liệu. Với khả năng xử lý và hiểu ngôn ngữ tự nhiên của con người, ChatGPT có thể giúp bạn tìm kiếm thông tin liên quan đến một chủ đề cụ thể, phân tích dữ liệu từ các nguồn khác nhau và tạo ra các câu trả lời tự động cho các câu hỏi từ người dùng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng ChatGPT chỉ là một công cụ hỗ trợ và không thể thay thế được sự tinh tế và khả năng suy luận của con người trong việc đánh giá và phân tích thông tin. Vì vậy, bạn vẫn cần phải kiểm tra và xác nhận thông tin một cách cẩn thận trước khi sử dụng nó trong bài viết của mình.

Trong quy trình sáng tạo tác phẩm báo chí, có sự khác biệt rõ rệt giữa một tin tức báo chí do nhà báo viết và tin tức được viết bởi một mô hình như ChatGPT.

Một tin tức báo chí do nhà báo viết thường được viết bởi một người có kinh nghiệm và kiến thức trong lĩnh vực báo chí, họ có thể đã thực hiện nhiều nghiên cứu, phỏng vấn, thu thập thông tin và kiểm tra sự chính xác của các thông tin trước khi đưa ra bài viết. Họ còn phải tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn và nguyên tắc báo chí để đảm bảo tính chính xác và khách quan của tin tức. Họ là người bằng trực giác có thể kiểm định độ chính xác của thông tin mà máy không thể thay thế được.

Trong khi đó, một mô hình như ChatGPT là một chương trình máy tính được lập trình để tự động tạo ra các câu trả lời và văn bản dựa trên những thông tin đã được huấn luyện trước đó. ChatGPT không có khả năng suy nghĩ độc lập và không có khả năng kiểm tra tính chính xác của các thông tin mà nó được cung cấp.

Do đó, trong lĩnh vực báo chí, việc viết tin tức là công việc của các nhà báo có kinh nghiệm và được đào tạo chuyên nghiệp. ChatGPT có thể hỗ trợ việc thu thập thông tin và phân tích dữ liệu, nhưng không thể thay thế được vai trò của một nhà báo trong việc đưa ra tin tức chính xác và đáng tin cậy cho độc giả.

Nhà báo luôn phải chịu trách nhiệm về thông tin trong những tin tức mà mình đưa ra.

Những cơ hội cụ thể của nhà báo khi sử dụng ChatGPT

Nhà báo có thể khai thác ChatGPT để thu thập thông tin, phân tích dữ liệu, tạo ra các câu trả lời tự động cho các câu hỏi từ người dùng và tạo ra các bài viết nhanh chóng.

Trong việc thu thập thông tin: ChatGPT có khả năng tìm kiếm và thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau trên Internet, giúp nhà báo tiết kiệm thời gian và nỗ lực trong việc thu thập thông tin.

Trong việc phân tích dữ liệu: ChatGPT có thể phân tích dữ liệu từ các nguồn khác nhau và đưa ra kết quả phân tích một cách tự động và nhanh chóng. Điều này giúp cho nhà báo có thể đưa ra các bài viết có tính khách quan và chính xác. ChatGPT có thể tạo ra các câu trả lời tự động cho các câu hỏi từ người dùng, giúp nhà báo tiết kiệm thời gian và nỗ lực trong việc trả lời các câu hỏi từ độc giả.

Tạo ra các bài viết: ChatGPT có khả năng tạo ra các bài viết về một chủ đề cụ thể, giúp nhà báo tiết kiệm thời gian trong việc viết bài.

Để có thể sử dụng và khai thác tối đa tiềm năng của ChatGPT, nhà báo cần nâng cao các kỹ năng và trình độ sau:

Khả năng đặt câu hỏi và tìm kiếm thông tin: Nhà báo cần có khả năng đặt câu hỏi một cách rõ ràng và chính xác để ChatGPT có thể tìm kiếm thông tin phù hợp. Ngoài ra, nhà báo cần nắm vững các kỹ năng tìm kiếm thông tin trên Internet và biết cách sử dụng các công cụ tìm kiếm hiệu quả.

Khả năng phân tích và đánh giá thông tin: Nhà báo cần có khả năng phân tích và đánh giá thông tin một cách chính xác và phân biệt giữa thông tin chính xác và thông tin sai lệch. Điều này sẽ giúp nhà báo xử lý thông tin một cách hiệu quả và đưa ra các bài viết có tính khách quan và chính xác.

Kiến thức về lĩnh vực báo chí: Nhà báo cần có kiến thức chuyên môn về lĩnh vực báo chí để có thể áp dụng ChatGPT vào công việc của mình một cách hiệu quả và đưa ra các bài viết có tính thuyết phục và hấp dẫn cho độc giả. Ví dụ như kiến thức về hệ thống thể loại báo chí, các loại hình báo chí đặc thù trong sáng tạo…

Kỹ năng viết bài, thu thập và xử lý thông tin hình ảnh, cách thức bày tỏ quan điểm, nhận thức, lựa chọn đối tượng công chúng: Dù ChatGPT có khả năng tạo ra các bài viết, nhưng vẫn cần sự can thiệp của con người để chỉnh sửa và định hình bài viết. Vì vậy, nhà báo cần có kỹ năng viết tốt để có thể sử dụng ChatGPT một cách hiệu quả và tạo ra các bài viết có tính chất chuyên nghiệp.

Kỹ năng tiếp cận công nghệ: Với sự phát triển của công nghệ, nhà báo cần có kỹ năng tiếp cận và sử dụng các công nghệ mới nhất, bao gồm cả ChatGPT để có thể tận dụng tối đa các công cụ hỗ trợ trong công việc của mình.

Tóm lại, để có thể khai thác được tiềm năng của ChatGPT, nhà báo cần nâng cao trình độ, kiến thức nghề báo và các kỹ năng và trình độ chuyên môn báo chí truyền thông, đồng thời sử dụng công nghệ một cách hiệu quả để tăng tính hiệu quả và chất lượng của công việc.

Những thách thức đối với nhà báo

Thách thức đối với các nhà báo trong phát triển nghề nghiệp báo chí không phải là sự cạnh tranh với các công nghệ trí tuệ nhân tạo, mà là việc phải đối mặt với một số thách thức khác, bao gồm:

Cạnh tranh từ các kênh truyền thông mới: Với sự phát triển của Internet và các kênh truyền thông xã hội, các nhà báo phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các kênh truyền thông mới và các blogger, nhà văn và nhà báo tự do.

Áp lực về thời gian và tốc độ: Với sự phát triển của mạng lưới truyền thông xã hội và các kênh truyền thông khác, độc giả ngày càng có nhu cầu cập nhật tin tức và thông tin nhanh hơn. Điều này đặt áp lực lớn lên các nhà báo để sản xuất tin tức và nội dung chất lượng với tốc độ cao.

Chất lượng và độ tin cậy của thông tin: Với sự phát triển của các kênh truyền thông xã hội, thông tin được lan truyền và chia sẻ rộng rãi một cách nhanh chóng. Điều này đặt ra thách thức đối với các nhà báo để đưa ra thông tin chính xác và tin cậy để đảm bảo uy tín của tác phẩm báo chí.

Công nghệ và sự thay đổi của các quy trình nghề nghiệp trong báo chí truyền thông hiện nay: Sự phát triển của công nghệ và sự thay đổi của ngành báo chí đang tạo ra nhiều cơ hội mới cho các nhà báo, nhưng cũng đòi hỏi các nhà báo phải có nhiều kỹ năng mới để thích nghi với sự thay đổi này.

Vì vậy, các nhà báo cần phải tiếp tục nâng cao trình độ chuyên môn và phát triển các kỹ năng mới để đối phó với các thách thức trên và cải thiện chất lượng và độ tin cậy của tác phẩm báo chí.

Nâng cao các kỹ năng mới để phát triển phù hợp với xu thế báo chí mới sử dụng trí tuệ nhân tạo

Để có thể ứng phó, thích nghi với sự thay đổi công nghệ và sự phát triển trong một môi trường cạnh tranh thông tin hiện nay, các nhà báo cần chú ý một số điểm sau đây:

Trước hết là nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ và ứng dụng các phần mềm trong nghề nghiệp: Các nhà báo cần phải có khả năng sử dụng các công cụ và phần mềm mới để phân tích dữ liệu, viết bài, sửa bài, biên tập và quản lý các nội dung.  Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, học sâu, xử lý ngôn ngữ tự nhiên và dữ liệu lớn cũng đang trở thành những công cụ quan trọng và phải được coi là một trong những yếu tố cần và đủ trong nghề báo.

Cần có các kỹ năng phát triển nội dung đa phương tiện: Các nhà báo cần phải có khả năng sản xuất và phát triển các nội dung đa phương tiện như video, âm thanh và hình ảnh để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của độc giả. Kỹ năng quản lý dữ liệu và phân tích số liệu: Các nhà báo cần phải có khả năng thu thập, phân tích và hiểu các dữ liệu số để đưa ra những thông tin và bài viết chính xác và tin cậy. Kỹ năng phát triển và quản lý thương hiệu cá nhân: Các nhà báo cần phải phát triển thương hiệu cá nhân của mình trên các nền tảng truyền thông xã hội để tăng cường tầm ảnh hưởng của mình và thu hút độc giả. Kỹ năng tương tác và phản hồi với độc giả: Các nhà báo cần phải có khả năng tương tác và phản hồi với độc giả trên các nền tảng truyền thông xã hội và các phương tiện truyền thông khác để tạo dựng lòng tin và tăng cường tương tác với độc giả. Kỹ năng đàm phán và giao tiếp: Các nhà báo cần phải có khả năng đàm phán và giao tiếp tốt để tiếp cận thông tin và phỏng vấn các nguồn tin, đồng thời cũng cần phải có khả năng sử dụng các công cụ giao tiếp tốt để truyền đạt thông tin chính xác và hiệu quả cho độc giả./.